U chokotaj yóok’olkaab

Le ku ya’ala’aj poloso’ jump’éele’ te’ yaan tu chúuch yóok’olkaabe’, u jeele’ te’ yaan tu yiit yóok’olkaabe’.

Xamane’ ti’ yaan le ku ya’ala’aj polo norte, noojole’ ti’ yaan le ku ya’ala’aj polo sur.

Ma’ jach ya’ab máak ku kajtal polosi’. Te’ polo sur ku ya’ala’alo’ chéen waj jaytúul aj myaats ku kajtali’ tumen táan u meyajo’obi’.

Te lu’umkabilo’obo’ jach síistak, chéen hielo yani’, ba’ale’ yaan  xan ba’alche’ kaja’ano’obi’.

Polo norte ku kajtal ba’alche’ k’aj óola’an je’el bix osos polares yéetel morsa, yéetel foca yéetel ballena.

Te’ polo sur chéen mejen pingüinos ku kajtalo’obi’.

Ba’ax ku yúuchul túun te polos ku ya’ala’ala’

Te’ kúuchilo’oba’ táan u yíibil u hieloil. Le je’ela’ táan u yúuchuj tumen k sijnáalila’ táan tu seten chokotaj.

U lu’umkabil tu’ux k antala’ sáansamal táan u na’akal u chokojil, tumen jach táan u k’astal síjnáal.

Ooxolile’ ku k’askúuntik sijnáal, le je’ela’ ku cha’ik u buut’sile’ leti’ le je’el beetik u chokotaj yóok’olkaab. Ma’ u xu’ulul u chokotaj.

Ba’ax kun yúuchuj ti’ yóok’olkaab bey táan u yíibil u hieloila’

Tak cinco waj siete metros kun na’akal u ka’anlil k’áak’náab bin. Kaajo’ob líik’sa’an jáal ja’, je’el bix Cádiz, España, waj Cancún, México.

U nu’uka’anil u yáalkab u ja’il k’áak’náabe’ bíin k’expajak. Le je’ela’, talamil ken u taasej ti’ tuláakal ba’ax ku kajtal tu ja’il.

Bíin sa’atak balche’ je’el bix osos, focas, pingüinos.

Le ja’ kun yáalkab ikil u yíibil hielose’ leti’ kun k’exik bix u kuxtal máak way yóok’olkaaba’.

Yóok’olkaab túune’ ma’ je’el bix k k’aj óolila’.